بررسی مشرب عرفانی عطار با کاربست تقابل‌های دوگانه

چکیده: تقابل­های دوگانه، یکی از بنیادها و مفاهیم اساسی در نقد ساختارگرایی و نظریات زبان­شناسی و نشانه­شناسی است. این روش می­کوشد تقابل­ها را در محور جانشینی بیابد و با یافتن تقابل­های بنیادین به بافت­های کلان برسد و از طریق رسیدن به بافت­های کلان، اندیشه­ها و تئوری­های اصلی را تشخیص دهد. عطار یکی از بزرگ‌ترین عارفان شاعر است که احوال و اندیشه­های ویژه خود را دارد؛ درنتیجه زبان عرفانی او نیز نشانه­های خاصی را دارا است. یافتن این نشانه­ها در زبان عرفانی عطار به شناخت مشرب عرفانیِ او یاری می­رساند. با کاربست تقابل­های دوگانه می‌توان این نشانه­ها و نشانه­های متقابل آن­ها را که در زبان عرفانی عطار غایب هستند، یافت و زبان عرفانی او و درنتیجه احوال و اندیشه­هایش را دقیق­تر شناخت. این پژوهش با مطالعه آثار عطار کوشیده است تقابل­هایی که به وسیله آن­ها می­توان بافت‌های عرفانی را در زبان عطار مشخص کرد، بیابد و با یافتن آن تقابل­ها، گفتمان‌های عرفانی عطار را تشخیص دهد و از این طریق مشرب عرفانی او را روشن­تر نماید. در پایان پس از بررسی تقابل­ها نشان­ می­دهد که عطار در گفتمان­های عشق، سکر و فراق به‌سرمی­برد و در راه سلوک، جذبه را از جهد برتر می­داند.